Czwarta Rewolucja Przemysłowa w oparciu o Gospodarkę Obiegu Zamkniętego
dr Marek Mieńkowski – Ekspert e-Komitetu Doradczego
Kryzys klimatyczny to największe wyzwanie, jakie staje przed cywilizacją człowieka. Dobra, które od wieków wydobywaliśmy z Ziemi, kończą się i, jeśli nie zmienimy paradygmatu rozwoju gospodarki, czeka nas przymusowa ekstradycja. Propozycja rozwiązania problemu zawiera się w pojęciu circular economy, które coraz częściej jest nowym paradygmatem rozwoju cywilizacji.
Czwarta rewolucja przemysłowa jest odpowiedzią na kryzys klimatyczny, którego w obrębie funkcjonującej dziś gospodarki, nie można powstrzymać. Oparta na filozofii circular economy i Industry 4.0 nowa ekonomia oddziela wzrost gospodarczy od zwiększającego się deficytu surowcowego. Powszechna cyfryzacja budująca nowy ekosystem ma zabezpieczyć funkcjonowanie łańcucha wartości w oparciu o rejestr rozproszony. Wdrożenie nowych koncepcji jest możliwe po skutecznym audycie gospodarki (firm) poprzez indeksy, które obiektywnie wyznaczą status quo oraz kierunek rozwoju i niezbędne narzędzia. Indeks gotowości do Industry 4.0 stanowi kluczowy moment do optymalizacji kosztów i wyznaczenia celów reindustrializacji.
Indeks gotowości do gospodarki obiegu zamkniętego (circular economy, CE) jest pierwszym krokiem do budowania zrównoważonego ekosystemu w obrębie gospodarki. Pojęcie ekoprojektowania i mechanizm blockchains są dodatkowymi narzędziami do połączenia circular economy i Industry 4.0. Czwarta rewolucja najsilniej wpływa na modele społeczne i sprawiedliwy podział dóbr. Ogłoszony na początku roku przez Antonio Guterresa, sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, alert brzmi: „Na Nowy Rok 2018 nie apeluję, ale wystawiam ostrzeżenie – czerwony alarm dla naszego świata”. Ziemia potrzebuje półtora roku, aby zrównoważyć roczną aktywność człowieka. Niestety, nie istnieje plan „B” dla Ziemi, nie ma jeszcze technologicznej możliwości eksplorowania innych planet, więc musimy dokonać zmian „tu i teraz”.
Kryzys globalny zarysowany jest w czterech grupach tematycznych:
- kryzys klimatyczny przejawiający się w niekontrolowanej ilości CO2 w atmosferze i związane z tym kataklizmy
- kryzys surowcowy, którego przejawem są drastyczne zmiany cen oraz limity na wydobycie
- kryzys energetyczny wywołany koncentracją gospodarki na paliwach kopalnych i wpływem na systemy finansowe
- kryzys stopnia toksyczności materiałów, który przejawia się w masowym składowaniu materiałów niekwalifikujących się do przetworzenia z uwagi na wysokie skażenia.
CIRCULAR ECONOMY NOWYM PARADYGMATEM
Propozycja rozwiązania problemu zawiera się w pojęciu circular economy, które coraz częściej jest nowym paradygmatem rozwoju cywilizacji. Nowa ekonomia powinna być wspierana przez nowe technologie i innowacyjne rozwiązania. Gospodarka obiegu zamkniętego wraz z koncepcją Industry 4.0, rejestrem rozproszonym w formie blockchain i ekoprojektowaniem jest spójną koncepcją, która będzie mogła uratować ekosystem, zabezpieczyć oczekiwaną ilość dóbr dla ludzkości i dać zatrudnienie rzeszom ludzi pozbawionych pracy przez automatyzację i robotyzację. Połącznie trzech elementów jest możliwe w oparciu o śledzenie przepływu wartości, jaki zapewnia mechanizm blockchain. Podczas projektowania w modelu cyfrowym zawiera się wartość nakładów niematerialnych i jest tworzony blok z danymi w architekturze programu, który zapewnia bezpieczeństwo i kontrolowany dostęp. W kolejnym kroku, podczas opracowywania koncepcji użytkowych, produkcji i dystrybucji, informacje nadpisują się w bloku danych.
Dane w bloku blockchain są poszerzane o informacje związane z użytkowaniem. Produkt w zaprojektowanej formie kończy swój etap funkcjonowania na rynku i, zgodnie z zawartymi w nim danymi, powinien zostać poddany ponownemu użyciu lub recyklingowi. Dane w bloku informują, jaką osiągnął wartość i jaka procedura zapewni optymalne jego przetworzenie. Mechanizm oparty na circular economy jest weryfikowalny tylko w oparciu o rozproszony rejestr. Blockchain zapewnia tworzenie jednolitego rynku, którego bezpieczeństwo jest oparte na czasie rzeczywistym i setkach wzajemnie nadpisujących dane serwerów. Zapewnienie oczekiwanego strumienia dóbr jest uzależnione od dostępu do surowców, posiadanej technologii, innowacji, mechanizmów logistycznych, tła prawno-fiskalnego i wyznaczonych trendów.
Ważnym elementem wybrania właściwej metodologii rozwoju jest ustalenie, w jakim stanie rozwoju jest firma (gospodarka). Zaproponowane w dalszej części pracy współczynniki w formie indeksów pozwolą na określenie status quo firmy oraz obiektywną wartość jej gotowości do przejścia do Industry 4.0 (Przemysł 4.0, P 4.0) i circular economy. Pierwszy to Indeks gotowości na Przemysł 4.0, który określa status quo firmy i zakres zmian, jakie musi ona wprowadzić. Indeks w szeroki sposób mierzy stopień cyfryzacji, kompetencje pracowników, strategię i mechanizmy zarządcze. Kolejnym elementem pomiarowym jest indeks gotowości na realizację celów gospodarki obiegu zamkniętego. Ograniczone zasoby surowcowe i negatywne efekty pozyskiwania energii z kopalin zmuszają firmy do przedefiniowania strategii gospodarczych. Silny wpływ instrumentów administracyjnych w postaci kar i limitów nie zostawia wiele czasu na zwrot w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego. Elementem spajającym wymienione indeksy jest koncepcja ekoprojektowania, która szeroko wprowadza techniki agentowe do modelowania przedmiotów na etapie projektowania. Ekoprojektowanie pozwala na wirtualne testowanie i zmiany bez kosztu prototypowania przedmiotów.
Podczas projektowania użyteczności przedmioty są szeroko omawiane z użytkownikiem końcowym. Firmy traktują P 4.0 jako dźwignię zwiększającą zarówno efektywność organizacyjną, jak i wydajność biznesową. Tempo zmian w kierunku P 4.0 jest w różnych branżach nieporównywalne, dlatego współczynnik gotowości na P 4.0 jest zależny od typu produkcji lub usług. Dobrym przykładem rozwoju indeksu gotowości na P 4.0 jest wprowadzony w Singapurze THE SINGAPORE SMART INDUSTRY READINESS INDEX1 – oparty na sześciostopniowej skali współczynnik precyzyjnie określa, w którym momencie drogi w kierunku Przemysłu 4.0 jest firma. Przeprowadzenie audytu wykazuje, jakie nakłady technologiczne, kompetencyjne i innowacyjne są konieczne do wykonania, aby firma poprzez cyfryzację mogła odnieść sukces. Po przeprowadzeniu analizy firma może opracować strategię dojścia do oczekiwanego punktu. Kolejnym krokiem jest uruchomienie programu pilotażowego i przebadanie na żywym materiale struktury firmy wprowadzanych zmian. Pilotaż powinien być szeroko omawiany w zespołach pracowników, a wnioski będą istotne w planowaniu długofalowej strategii reindustrializacji. Kolejnym krokiem jest umieszczenie danych pochodzących z firmy na tle całego ekosystemu i wszystkich, możliwych do zdefiniowania uczestników rynku. Celem tych prac będzie stworzenie wewnętrznej kultury firmy w oparciu o Przemysł 4.0. Wykorzystując sztuczną inteligencję i maszynowe uczenie, firma tworzy nowe ścieżki współpracy ludzi i maszyn. Głęboka integracja, wzajemna współpraca i wspólne decydowanie jest celem Przemysłu 4.0. Wspierane przez Big Data procesy decyzyjne zapewniają sprawne działanie firm ogólnoświatowych i pozwalają zachować wrażliwość na uwagi użytkownika końcowego.
Dodaj komentarz