Oznakowanie ekologiczne EU Ecolabel

Oznakowanie ekologiczne EU Ecolabel

dr Marek Haliniak – Generalny Radca Ministerstwa Klimatu i Środowiska
Ekspert e-Komitetu Doradczego

---

Co to jest Europejskie oznakowanie EU Ecolabel?

Program oznakowania ekologicznego EU Ecolabel jest elementem wspólnotowej polityki zrównoważonej konsumpcji i produkcji, stawiającej sobie za cel ograniczenie negatywnego oddziaływania wzorców produkcji i konsumpcji na środowisko, zdrowie, klimat i zasoby naturalne. Celem programu jest prowadzona za pomocą oznakowania ekologicznego UE promocja produktów charakteryzujących się wysokim poziomem efektywności ekologicznej, a co za tym idzie zachęcanie  przemysłu do wprowadzania na rynek wyrobów i usług bardziej przyjaznych
dla środowiska. 

Podstawą przyznawania oznakowania EU Ecolabel jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie oznakowania ekologicznego oraz decyzje Komisji Europejskiej zawierające kryteria dla poszczególnych grup wyrobów lub usług. Kryteria te są opracowywane i uzgadniane przy udziale naukowców, grona ekspertów oraz przedstawicieli wszystkich zainteresowanych stron, takich jak jednostki właściwe w każdym z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Islandii, Norwegii i Liechtensteinu. Swój głos w pracach Komisji mają również producenci, wytwórcy, importerzy, usługodawcy, sprzedawcy hurtowi i detaliczni oraz organizacje ekologiczne i konsumenckie.

Aby ułatwić obrót produktami opatrzonymi oznakowaniem ekologicznym na poziomie krajowym, ograniczyć dodatkowe nakłady pracy w przedsiębiorstwach, zwłaszcza w MŚP, i nie dezorientować konsumentów, należy również wzmocnić spójność oraz promować harmonizację programu oznakowania ekologicznego UE oraz istniejących we Wspólnocie krajowych systemów oznakowania ekologicznego.

Komisja ustanowiła Komitet Unii Europejskiej ds. Oznakowania Ekologicznego składający się
z przedstawicieli jednostek właściwych wszystkich państw członkowskich. Komitet uczestniczy
w opracowywaniu i zmianach kryteriów oznakowania ekologicznego UE oraz we wszelkich przeglądach wdrażania programu oznakowania ekologicznego UE. Służy on także Komisji radą
i pomocą w tych dziedzinach, a w szczególności wydaje zalecenia dotyczące minimalnych wymogów w zakresie efektywności ekologicznej.

Sens programu EU Ecolabel

Najważniejsze w programie oznakowania ekologicznego EU Ecolabel jest podejście oparte na cyklu życia wyrobów i usług (tzw. LCA). Oznacza to, że wszystkie wyroby i usługi oznakowane etykietą EU Ecolabel zostały zaprojektowane w taki sposób, aby ich główne oddziaływanie na środowisko było ograniczone do minimum przez cały cykl LCA. Dotyczy to każdego etapu cyklu życia wyrobu,
od wydobycia surowców po produkcję, pakowanie i transport, aż do sposobu wykorzystania i utylizacji.

Oznakowanie wyrobu znakiem EU Ecolabel gwarantuje, że najlepsze decyzje dla środowiska są podejmowane na każdym etapie jego cyklu życia, przy jednoczesnym zapewnieniu jego wysokiej jakości i wartości dodanej. Oceniane są również właściwości użytkowe wyrobu, aby zapewnić że wyrób spełnia swoje  właściwości.

Jednostki właściwe administrujące programem

Zgodnie z artykułem 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 66/2010 z dnia
25 listopada 2009 w sprawie oznakowania ekologicznego, zastępującego wcześniejsze rozporządzenie w tej sprawie, każde z państw członkowskich powołuje w ramach ministerstw lub poza nimi jednostkę właściwą lub jednostki właściwe odpowiedzialne za wykonywanie zadań przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu i zapewnia im zdolność działania. Jednostki właściwe zapewniają prowadzenie procesu weryfikacji w sposób spójny, neutralny i wiarygodny przez stronę niezależną od podmiotu gospodarczego poddanego weryfikacji, w oparciu o międzynarodowe, europejskie lub krajowe normy i procedury dotyczące jednostek obsługujących programy certyfikacji produktów. W praktyce jednak, do administrowania programem w państwach uczestniczących w programie wyznaczono po jednej jednostce właściwej. W większości przypadków nie wydano żadnych aktów prawnych, ustalających właściwości organów krajowych odpowiedzialnych za wykonywanie zadań rozporządzenia (WE) nr 66/2010.

Zadania jednostki właściwej

Jednostka właściwa wykonuje zadania związane z przyznawaniem oznakowania, uczestniczy w pracach Komitetu Unii Europejskiej ds. Oznakowania Ekologicznego, w grupie roboczej jednostek właściwych i stosownej działalności normalizacyjnej oraz w pracach Komitetu Regulacyjnego wspierającego Komisję Europejską, działającego zgodnie z decyzją 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji.

Obowiązki państw członkowskich

Państwa członkowskie powinny rozważyć wydanie wytycznych przy ustanawianiu krajowych planów działań w zakresie ekologicznych zamówień publicznych.

Każde z państw członkowskich powołuje w ramach ministerstw lub poza nimi jednostkę właściwą
lub jednostki właściwe odpowiedzialne za wykonywanie zadań przewidzianych w rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie oznakowania ekologicznego UE.

Ponadto państwa członkowskie, jednostki właściwe i inne zainteresowane strony mogą również inicjować prace związane z opracowywaniem lub zmianą kryteriów oznakowania ekologicznego UE oraz kierować takimi pracami.

Każde państwo członkowskie, w którym uznawany jest inny program, może – po konsultacji z Komisją i KUEOE zaproponować włączenie  kryteriów (opracowanych w ramach innego programu oznakowania ekologicznego) do niniejszego programu.

Państwa członkowskie i Komisja, we współpracy z KUEOE, uzgadniają konkretny plan działań w celu promowania używania oznakowania ekologicznego UE.

Państwa członkowskie zachęcają do korzystania z „Podręcznika dla organów udzielających zamówień publicznych”.

Państwa członkowskie przyjmują przepisy dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszenia przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 66/2010 z dnia 25 listopada
2009 r. w sprawie oznakowania ekologicznego UE. oraz podejmują wszelkie środki konieczne
do zapewnienia ich wdrożenia.

Co oznacza logo EU Ecolabel?

Kiedy widzisz logo EU Ecolabel oznacza to mniej odpadów, mniej zanieczyszczeń, a w konsekwencji lepsze i bezpieczniejsze wyroby i usługi dla naszej planety.  EU Ecolabel zapewnia łatwy wybór ekologicznych wyrobów i usług na rynku. Gwarantuje, że wyrób lub usługa:

• należy do najbardziej przyjaznych środowisku oraz jest uznany w całej UE
• przeszedł ocenę przez niezależną jednostkę i spełnia rygorystyczne wymagania środowiskowe oraz zdrowotne,
• jest polecany przez organizacje konsumenckie i środowiskowe,
• w przypadku detergentów ich skuteczność została sprawdzona w niezależnym laboratorium,
  by zapewnić, że produkt ekologiczny działa porównywalnie do innych dostępnych na rynku,
• dotyczy całego cyklu życia produktu od surowców przez produkcję, opakowanie, transport
  aż do odpadów.

Kryteria EU ecolabel:

• opierają się na efektywności ekologicznej produktów i uwzględniają najnowsze strategiczne cele Wspólnoty w dziedzinie środowiska;
• określają wymogi środowiskowe, które produkt musi spełniać, aby zostać opatrzony oznakowaniem ekologicznym UE;
• określa się na podstawie danych naukowych oraz z uwzględnieniem całego cyklu życia produktów.

EU Ecolabel obejmuje szeroką gamę grup produktów, od głównych obszarów produkcji
po zakwaterowanie turystyczne oraz usługi sprzątające:

• Produkty kosmetyczne spłukiwane
• Pochłaniające środki higieniczne
• Środki do czyszczenia powierzchni twardych
• Detergenty do zmywarek do naczyń
• Detergenty do zmywarek do naczyń do zastosowań przemysłowych i instytucjonalnych
• Detergenty do ręcznego zmywania naczyń
• Detergenty pralnicze
• Detergenty pralnicze do zastosowań przemysłowych i instytucjonalnych
• Usługi sprzątania pomieszczeń
• Wyroby włókiennicze
• Obuwie
• Farby i lakiery wewnętrzne i zewnętrzne
• Komputery osobiste, notebooki i tablety
• Telewizory
• Drewnopochodne, korkopochodne i bambusopochodne pokrycia podłogowe
• Twarde pokrycia
• Meble
• Materace łóżkowe
• Podłoża uprawowe, polepszacze gleby i ściółka ogrodnicza
• Smary
• Produkty z papieru przetworzonego
• Papier zadrukowany
• Papier graficzny
• Bibułka i produkty z bibułki
• Zakwaterowanie turystyczne

EU Ecolabel w UE

Aktualnie na rynku UE znajduje się 83 590 produktów i usług oznakowanych logo EU Ecolabel (stan na wrzesień 2021 r.). Tak duża liczba została osiągnięta dzięki:

• – 30-letniej pracy nad zbudowaniem na rynku prośrodowiskowej marki wyróżniającej produkty bezpieczne dla środowiska w całym cyklu życia produktów,
• – przekonaniu producentów do korzyści płynących z produkcji produktów spełniających kryteria ekologiczne,
• – zbudowaniu w świadomości konsumentów potrzeby wyboru produktów/usług z logo EU Ecolabel spośród wielu innych, dostępnych na półkach sklepowych wyrobów.

EU Ecolabel w Polsce

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (wcześniej Ministerstwo Środowiska) jest resortem wiodącym w zakresie oznakowania ekologicznego, jednak głównie nominalnie ze względu na postanowienia „Programu przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej”z dnia 29 lipca 2003 r. Resortem współpracującym jest Ministerstwo Rozwoju, ze względu na fakt, że kategorie produktów mogących ubiegać się o EU Ecolabel są właściwe Ministerstwu Rozwoju. 

W dniu 25 maja 2004 r. Rada Ministrów zobowiązała Ministra Skarbu Państwa do Polskiemu Centrum Badań i Certyfikacji S.A. realizacji zadań w ramach systemu przyznawania znakowania ekologicznego jako jednostce właściwej. Zakres niezbędnych działań Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji S.A. w tym zakresie miał określić Minister Środowiska. Rada Ministrów zobowiązała również Ministra Środowiska do przygotowania do końca lipca 2004 r.,
we współpracy z Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, projektu ustawy wprowadzającej podstawy dla stosowania rozporządzenia (WE) 1980/2000 w Polsce (poprzednika rozporządzenia z 2009r). 

Ustawa nie została uchwalona ,że względu na przerwanie kadencji Sejmu, ale ponieważ ww. rozporządzenie unijne obowiązuje bezpośrednio w polskim systemie prawnym, PCBC może prowadzić proces certyfikacji, uwzględniając każdorazowo zmiany kryteriów uchwalane przez UE.