Identyfikacja opakowań po środkach niebezpiecznych
dr hab. Wojciech Piontek
Członek Rady e-Komitetu Doradczego
Szczególnym rodzajem odpadów opakowaniowych są opakowania po środkach niebezpiecznych. Warunkiem koniecznym wywiązania się przez przedsiębiorcę z obowiązków określonych ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. 2020 poz. 1114) jest poprawna identyfikacja substancji niebezpiecznej. W procesie dokonywania identyfikacji substancji niebezpiecznych dla celów realizacji obowiązku kluczowe znaczenie pełni definicja środków niebezpiecznych zawarta w ustawie. Ustawodawca wyróżnił dwie kategorie środków niebezpiecznych:
a) substancje chemiczne i ich mieszaniny identyfikowane na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1, z późn. zm.),
b) środki ochrony roślin zaklasyfikowane na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin.
Substancje i ich mieszaniny – inne niż środki ochrony roślin – klasyfikowane są na podstawie kryteriów określonych w załączniku I do rozporządzenia w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Klasyfikacja wyróżnia: zagrożenia fizyczne (część 2), zagrożenia dla zdrowia (część 3), zagrożenia dla środowiska (część 4) oraz dodatkową klasę zagrożeń (część 5).
Substancje i mieszaniny substancji niebezpiecznych powinny być dostarczane w opakowaniach wraz z etykietami. W sytuacjach, gdy dostarczane są w postaci nieopakowanej, informacje podawane na etykietach zamieszczane są rachunku, fakturze lub w inny sposób.
Substancja zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie i zawarta w opakowaniu musi być opatrzona etykietą zawierającą: dane identyfikujące dostawcę, nominalną ilość substancji w pakunkach, identyfikator produktu, piktogramy określające rodzaj zagrożenia, hasła ostrzegawcze, zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, zwroty wskazujące środki ostrożności. Etykieta zostaje sporządzona w języku urzędowym państwa, w którym substancja wprowadzana jest do obrotu.
Identyfikator produktu dla substancji zawiera nazwę i numer identyfikacyjny substancji (np. nadany w części 3 załącznika VI do rozporządzenia – tabela 6). W przypadku mieszanin substancji określa nazwę handlową (oznaczenie mieszaniny) oraz dane identyfikujące wszystkie substancje w mieszaninie. Zadaniem piktogramów jest przekazanie informacji o zagrożeniu. Piktogramy określa załącznik V do rozporządzenia.
Zgodnie z art. 21 rozporządzenia na etykiecie powinny znaleźć się zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zwroty H). Treść zwrotów H powinna być zgodna z brzmieniem zawartym w załączniku III do rozporządzenia CLP. Zwroty H przypisane są danej klasie i kategorii zagrożenia, opisują rodzaj zagrożenia wywołany przez substancję lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie. Zwroty H rozpoczynające się:
a) od cyfry 2**: dotyczącą zagrożeń fizycznych,
b) od cyfry 3**: dotyczą zagrożenia dla zdrowia człowieka,
c) od cyfry 4**: dotyczą zagrożenia dla środowiska.
Jeżeli substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jest w kilku klasach zagrożeniach z uwzględnieniem dalszych zróżnicowań, to na etykiecie powinny zostać zamieszczone wszystkie zwroty H wynikające z klasyfikacji, chyba że treść tych zwrotów powtarza się.
Zwroty H uzupełnione są zwrotami EUH (określone w części 2 załącznika III do rozporządzenia). Identyfikują zagrożenia nieuwzględnione w GHS (Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów).
Na mocy artykułu 22 rozporządzenia etykieta zawiera zwroty wskazujące środki ostrożności (zwroty P). Na etykiecie nie powinno znajdować się więcej niż sześć zwrotów. Zwroty wskazujące środki ostrożności pogrupowane zostały na:
a) ogólne (zaczynają się od cyfry 1**)
b) dotyczące zapobiegania (zaczynają się od cyfry 2**)
c) dotyczące reagowania (zaczynają się od cyfry 3**)
d) dotyczące przechowywania (zaczynają się od cyfry 4**)
e) dotyczące usuwania (zaczynają się od cyfry 5**)
Obowiązkom nałożonym na wprowadzających środki niebezpieczne w opakowaniach (innych niż środki ochrony roślin) na mocy ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi podlegają wprowadzający substancje chemiczne i ich mieszaniny zaklasyfikowane:
a) w klasie toksyczności ostrej w kategorii 1, 2 lub 3. Toksyczność ostra definiowana jest jako niekorzystne skutki występujące po podaniu drogą pokarmową lub po naniesieniu na skórę jednej dawki substancji bądź mieszaniny, lub też kilku dawek w przeciągu 24 godzin, lub po narażeniu inhalacyjnym trwającym 4 godziny.
Klasa zagrożenia ostra toksyczność podzielona została na: droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, przez drogi oddechowe. Jeżeli substancja ma działanie żrące, stosowane są dodatkowe oznaczenia. W ramach kategorii działania żrącego istnieją podkategorie: 1A, 1B i 1C,
b) rakotwórcze kategorii 1A lub 1B. Substancjami rakotwórczymi są substancje i ich mieszaniny powodujące powstanie raka lub zwiększających częstotliwość jego występowania. Rozporządzenie wyróżnia Kategorię 1 i Kategorię 2 zagrożeń. Do Kategorii 1 zalicza się substancje, co do których wiadomo lub istnieje domniemanie, że są rakotwórcze dla człowieka.
(Tabela 3.6.3 załącznik I rozporządzenia)
W ramach Kategorii 1 wyróżnia się:
• Kategorię 1A – substancja ma potencjalne działanie rakotwórcze dla ludzi, dowody uzyskano w badaniach na ludziach,
• Kategoria 1B – substancja ma potencjalne działanie rakotwórcze dla ludzi, dowody uzyskano w badaniach na zwierzętach,
c) mutagenne kategorii 1A lub 1B. Mutacja oznacza trwałą zmianę w ilości lub strukturze materiału genetycznego w komórce. Obejmuje zarówno dziedziczne zmiany genetyczne objawiające się na poziomie fenotypu jak i podstawowe modyfikacje DNA. Do Kategorii 1 zalicza się substancje wywołujące dziedziczne mutacje lub substancje, które uważa się za wywołujące dziedziczne mutacje w komórkach rozrodczych u ludzi.
Kategoria 1 obejmuje:
• Kategorię 1A – substancje, które powinno się uznać za wywołujące dziedziczne mutacje w komórkach rozrodczych u ludzi, dowody uzyskano w badaniach na ludziach,
• Kategorię 1B – oparta na wynikach badań komórek rozrodczych ssaków, badań mutagenności komórek somatycznych ssaków, badań wskazujących skutki mutagenne w komórkach rozrodczych ludzi,
W ramach Kategorii 1 wyróżniono:
• Kategorię 1A – substancje oddziaływujące szkodliwie na rozrodczość u ludzi, dowody uzyskano w badaniach na ludziach
• Kategorię 1B – substancje, co do których istnieje domniemanie, że oddziałują szkodliwie na rozrodczość u ludzi, dowody uzyskano w badaniach na zwierzętach,
e) stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego ze względu na toksyczność ostrą w kategorii 1 lub ze względu na toksyczność przewlekłą w kategorii 1 i 2. Toksyczność ostra substancji dla środowiska wodnego oznacza szkodliwość dla organizmów po krótkotrwałym narażeniu na jej działanie. Klasa zagrożenia „stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego” obejmuje dwie podklasy: ostre zagrożenie dla środowiska wodnego, przewlekłe (długotrwałe) zagrożenie dla środowiska wodnego.
Przedsiębiorcy wprowadzający pozostałe środki niebezpieczne w opakowaniach wykonują obowiązki na zasadach ogólnych.
Tabela 5 Elementy oznakowania dla substancji stwarzających zagrożenie dla środowiska wodnego (Tabela 4.1.4 załącznik I CLP)
1* oznaczenie kategorii zgodnie z wersją anglojęzyczną rozporządzenia, w wersji polskojęzycznej Kategoria 2 oznaczana jest jako Kategoria 1.
Dodaj komentarz